Od przystanku Rejów przez Skarżysko Wytwórnia do przystanku Skarżysko Zachodnie

Znad zalewu w Rejowie pojechałem ulicą Sportową w kierunku przystanku kolejowego Skarżysko Zachodnie. 

To był kolejny cel mojej torowej podróży ze stacji Łączna do stacji Skarżysko Kamienna. Tym razem do przejechania był odcinek 1,5 km, a droga wiodła wzdłuż torów linii kolejowej nr 8.

Kolejowa historia na terenie obecnie zajmowanym przez Skarżysko Kamienną rozpoczęła się od Bzina, bo taką nazwę nadano stacji kolejowej na otwartej w 1885 roku Drodze Żelaznej Iwangorodzko - Dąbrowskiej. Nazwa Bzin była stopniowo wypierana z terenu Skarżyska Kamiennej. Już w okresie międzywojennym używano nazwy Skarżysko-Zachodnie zamiast Bzin. Po wojnie nazwa Skarżysko-Zachodnie stała się nazwą urzędową. Stara nazwa Bzin utrzymała się przez długo okres w rejonie obecnego przystanku Skarżysko-Zachodnie (od ulicy Legionów, dawniej Armii Ludowej do Szosy Krakowskiej). ^[1]

Na przystanek Skarżysko Zachodnie dostałem się ścierniskiem, które zajmuje olbrzymi obszar, od południowej strony przystanku. To, co zwraca szczególną uwagę na przystanku Skarżysko Zachodnie to olbrzymie wiaty przystankowe, które raczej trudno spotkać na kolejowych przystanków. Wiaty to relikt minionej epoki, gdy z tego miejsca korzystały dziennie setki pasażerów, którzy udawali się do pracy w pobliskich zakładach MESKO i FOSKO. W latach 70. ubiegłego wieku, w szczytowym okresie rozwoju MESKO, pracowało na terenie tego przemysłowego giganta ponad 15 tys. pracowników. Dzisiaj robotników już nie ma (zakład produkcyjny MESKO w sąsiedztwie przystanku nie istnieje, a FOSKO to tylko wspomnienie) i chęć do korzystania z kolei jakby osłabła, więc na Skarżysku Zachodnim nie uświadczymy tłumów, jak dawniej bywało.

Tuż za peronem nr 1 zwraca uwagę wybrukowany płytami chodnikowymi plac. To plac przed zburzonym kilka lat temu budynkiem dworca Skarżysko Zachodnie. W budynku znajdowała się duża poczekalnia oraz kasy biletowe. Mimo, że formalnie Skarżysko Zachodnie było zawsze przystankiem, to de facto była to  duża stacja kolejowa, jeżeli weźmiemy pod uwagę liczbę obsługiwanych pasażerów i tak było odbierane to miejsce przez mieszkańców.

W okresie Peerelu przystanek Skarżysko Zachodnie była prawie tak samo ważny dla ruchu pasażerskiego, jak stacja węzłowa Skarżysko Kamienna. Według historycznych danych, w 1969 roku w przewozach pasażerskich węzła komunikacyjnego Skarżyska-Kamiennej na transport kolejowy przypadało 74% ogółu odprawionych pasażerów. W samym węźle kolejowym udział stacji Skarżysko-Kamienna wynosił 51,3% odprawionych pasażerów, a przystanku kolejowego Skarżysko-Zachodnie 32,4% odprawionych pasażerów. ^[2]

Budynek dworca kolejowego został wybudowany na przystanku Skarżysko Zachodnie w latach 50. ubiegłego wieku (budowę rozpoczęto w 1957 roku). W 1955 roku przystąpiono do prac nad nowym planem perspektywicznym dla Skarżyska Kamiennej. Było to związane z rozszerzeniem się granic miasta oraz budową osiedla Milica. Punkt ciężkości miasta przeniósł się na zachodnią stronę torów kolejowych. Jednym z elementów tego planu było studium techniczne komunikacji kolejowej, której autorem był inż. Jan Mielczarek. Jednym z elementów tego opracowania była ostateczna lokalizację nowej stacji kolejowej Skarżysko-Zachodnie, której zadaniem miała być obsługa pasażerska pracowników MESKO. ^[3] Do budowy stacji Skarżysko Zachodnie nigdy nie doszło.

Historia nazwy przystanku kolejowego, który znamy od dziesięcioleci jako Skarżysko Zachodnie jest dosyć zawiła, a im dalej "w las", tym więcej pytań, niż odpowiedzi.

Pierwszą nazwą przystanku był Rejów. Z dostępnych mi rozkładów jazdy pociągów PKP wynika, że po raz pierwszy nazwa Rejów pojawia się w rj lato 1930 (potem w 1931, 1933, 1934) dla pociągu Dęblin – Strzemieszyce R. Przystanek zlokalizowany został na terenie wsi Rejów i stąd jego nazwa. Nazwę Rejów możemy również zobaczyć w rj lato 1935 oraz lato 1939 dla pociągu Warszawa – Radom – Tunel – Kraków. Ze wszystkich tych rozkładów wynika, że przystanek osobowy Rejów nie był otwarty. Dopiero z rj 1933 możemy dowiedzieć się, ze odległość od stacji Skarżysko Kamienna do Rejowa wynosiła 3 km.

Nazwa Rejow występuje również w rj Generalnego Gubernatorstwa (zima 1940/1941 oraz zima 1941/1942 dla pociągu Krakau – Tunel – Kielce – Radom – Warschau). Z rozkładów możemy dowiedzieć się, ze odległość od stacji Skarżysko Kamienna do Rejowa wynosiła 2,6 km.

W okresie powojennym przystanek Rejów zmienia nazwę oraz zmienia ... miejsce, jeżeli można wierzyć starym rozkładom jazdy. W rj lato 1946 występuje pod nazwą Km 101 (w odległości 2 km od stacji Skarżysko Kamienna) dla pociągu Warszawa Gł. – Radom – Tunel – Kraków.

Rok później kolejna zmiana nazwy (rj lato 1947 dla pociągu Warszawa Gł. – Radom – Tunel – Kraków Gł.) na Klm 147 (p.o.). Odległość od stacji Skarżysko Kamienna nie zmienia się (2 km).

W kolejnych rozkładach jazdy pociągów (zima 1947/1948, lato 1948 do zima 1949/1950 dla pociągu Warszawa Gł. – Radom – Tunel – Kraków Gł.) w odległości 5 km od stacji Skarżysko Kamienna pojawia się  p.o. Skarżysko Wytwórnia. W rozkładzie jazdy lato 1950 odległość przystanku Skarżysko Wytwórnia od stacji Skarżysko Kamienna ulega zmniejszeniu do 3 km. Nazwa Wytwórnia ma związek z zakładami MESKO. Jeszcze w okresie, gdy zakład działał pod nazwą Państwowa Fabryka Amunicji, był zlokalizowany na terenach trzech parcel w odległości około 1-2 km, które w zależności od produkcji uzyskały nazwy; Wytwórnia, Elaborecja, Rakiety. ^[1]

W następnym rozkładzie jazdy zima 1950/1951 (dla pociągu Warszawa Gł. – Radom – Tunel – Kraków Gł.) po raz pierwszy występuje nazwa przystanku Skarżysko Zachodnie (w odległości 3 km od stacji Skarżysko Kamienna).

Zastanawiająca jest zmiana w czasie odległości przystanku od stacji Skarżysko Kamienna (w zakresie od 2 do 5 km). Wytłumaczenie tej rozbieżności może być różne, ale obecnie nie dysponuję wiarygodnymi informacjami, które w sposób jednoznaczny wyjaśniłyby tą zagadkę.

Przystanek kolejowy Skarżysko Zachodnie zlokalizowany jest na 145,809 km linii kolejowej nr 8 (145,800 - początek, 145,809 - oś,  145,998 - koniec). Skarżysko Zachodnie znajduje się pomiędzy stacją węzłową. Skarżysko-Kamienna ( w odległości: 2,367 km) i przystankiem kolejowym Suchedniów Północny (w odległości: 4,228 km).

Pasażerowie korzystający z przestanku mają do dyspozycji dwa perony jedno-krawędziowe,  naprzeciwległe, o długości 300 metrów i wysokości 30 cm każdy. Peron 1 leży po zachodniej stronie torów (145,550 km pocz., 145,850 km końca). Peron 2 leży po wschodniej stronie torów (145,550 km pocz.,  145,850 km końca). Nawierzchnię peronów stanowią płytki chodnikowe. Na peronach znajdują się wiaty, ławki, kosze oraz tablice informacyjne.

Na przystanku przystają pociągi REGIO obsługiwane przez Świętokrzyski i Małopolski Oddział Przewozów Regionalnych. Bezpośrednio z przystanku możemy dojechać do Kielc, Ostrowca Św., Krakowa Głównego i wszystkich stacji i przystanków kolejowych leżących na liniach kolejowych prowadzących do tych miast.
_____________________________
Znajdziesz też w magazynie TOROWY 4/2020

/ zdjęcia z 9 września 2017 roku /
Bibliografia:
SKARŻYSKO-KAMIENNA Studia i materiały - Wydawnictwo Naukowe Kraków WSP 1977:
[1] JÓZEF RELL, STANISŁAW PRZONDO, STANISŁAW CIOSK, Zarys historii gospodarczej i społecznej Skarżyska-Kamiennej
[2] MARIA KOZANECKA, Skarżysko-Kamienna jako węzeł transportu
[3] STEFAN WITKOWSKI, Plany rozwoju przestrzennego miasta i ich realizacja