czwartek, 24 października 2019

Ostatni pociąg przez Nidę (8). Wąskotorowe estakady w rozlewisku rzeki Nidy

Na pasażerów, którzy wybierają się w podróż pociągiem Świętokrzyskiej Kolejki Dojazdowej, na trasie Jędrzejów - Pińczów, czeka jedna z największych atrakcji, jaką oferują polskie wąskotorówki. To przejazd po mostach i drewnianych estakadach w rozlewisku rzeki Nidy. Mosty i estakady zostały zbudowane przez armię austriacką w 1915 roku, w okresie budowy kolei wąskotorowej o rozstawie 600 mm. W 1951 roku nastąpiło przekucie toru z rozstawu 600 mm na 750 mm. Estakady składają się z kilku odcinków, o łącznej długości ca 600 metrów. Przejazd przez rozlewisko Nidy rozpoczyna się wjazdem na most kolejowy nad Nidą. Most zlokalizowany jest na 20,2 km linii Jędrzejów Wąski - Pińczów. Zjazd z ostatniej estakady, zlokalizowanej nieopodal wieży ciśnień na stacji Umianowice, znajduje się na 21,7 km linii Jędrzejów Wąski - Pińczów.

Przejazd przez rozlewisko Nidy jest niebywałą frajdą dla pasażerów pociągów turystycznych. Pociąg na estakadach toczy się bardzo powoli. Nacisk lokomotywy i wagonów na drewnianą konstrukcję, podtrzymującą tory, jest odczuwalny przez pasażerów. Szczególnych atrakcji dostarcza przejazd przez rozlewisko Nidy w okresie wiosennych powodzi. Tworzą się wtedy rozległe, wielokilometrowe poldery. Ostatnia tego typu atrakcja miała miejsce kilka lat temu i raczej niewiele wskazuje na to, aby się powtórzyła w najbliższej przyszłości ... ale niczego nie można przecież wykluczyć?

Austriacy wybudowali estakady na palach oraz dodatkowo podparli konstrukcję estakad podkładami kolejowymi, ułożonymi w kształcie stosu bezpośrednio na gruncie. Pale są sprawdzonym i jednym z najstarszych sposobów posadowienia bardzo wielu budowli. Na całym świecie istnieje bardzo wiele obiektów zabytkowych, które posadowiono na palach drewnianych setki lat temu. Mimo upływu tak długiego okresu czasu tego typu obiekty nadal spełniają swoją rolę. Generalnie przyjmuje się, że trwałość drewnianych pali wynosi ponad 100 lat. Obecnie konstrukcję stalową, na której ułożone są tory, podtrzymują, oprócz starych pali, także "filary" z podkładów kolejowych. Estakady są na bieżąco sprawdzane, a wszystkie podkłady, które nie gwarantują bezpieczeństwa dla przejazdu pociągów, są wymieniane.

Stan techniczny estakad pogarsza się z roku na rok. Konstrukcja wymaga generalnego remontu, co związane jest z koniecznością pozyskania znacznych środków finansowych. Wielu miłośników świętokrzyskiej wąskotorówki pokłada spore nadzieje w budowie "Ośrodka Edukacji Przyrodniczej na Ponidziu". Stwarza to pewne możliwości na pozyskania funduszy na remont estakad i mostów kolejowych w rozlewisku Nidy.

W kwietniu tego roku spłonęło około 50 podkładów podtrzymujących jedną z estakad. Prawdopodobnie przyczyną tego zdarzenie było nielegalne wypalanie traw w rozlewisku Nidy, w pobliży estakad kolejowych. Nie był to pierwszy tego typu przypadek. Szybko wykonane roboty remontowe, przy współudziale woluntariuszy, pozwoliły na wymianę i uzupełnienie podkładów. Dzięki temu, pociąg turystyczny inaugurujący sezon 2019 mógł wyruszyć z Jędrzejowa do Pińczowa zgodnie z rozkładem jazdy.

Pasażerowie pociągów turystycznych ŚKD mają możliwość obejrzenia estakad z bliska. Pociągi turystyczne przyjeżdżające na stację Umianowice mają ponad godzinne postoje na stacji, w czasie których organizowany jest piknik dla pasażerów pociągu. W tym czasie wiele osób udaje się na krótki spacer w kierunku estakad. Przejście wzdłuż całej ich długości wymaga odpowiedniego obuwia. Teren jest podmokły i bagnisty. Zdjęcia, które można tutaj zobaczyć prezentują wschodnią estakadę na odcinku około 150 metrów.