Szukaj na tym blogu

niedziela, 2 maja 2021

Urywki z odległej historii stacji Tunel. Po drodze do stacji Tunel (11)

Historia przystanku kolejowego, a następnie stacji kolejowej Tunel  nierozerwalnie związana jest z jedynym tunelem kolejowym, który został wybudowany na Drodze Żelaznej Iwangrodzko-Dąbrowskiej. Już w trakcie budowy tunelu wzniesiono po południowej stronie wlotu do tunelu szereg budynków, które wykorzystywane były przez budowniczych tunelu i linii kolejowej. W początkowym okresie, po wybudowaniu tunelu, tunel był chroniony i zamykany - po przejechaniu każdego pociągu - specjalnymi kratami.

W czasach, gdy budowano tunel nie dysponowano taką technologią ani materiałami, jakie są obecnie dostępne. Nic więc dziwnego, że wkrótce po jego wybudowaniu pojawiły się problemy z przeciekająca przez ściany tunelu wodą. Zmusiło to zarządcę linii kolejowej do podjęcia szeregu działań naprawczych, których skuteczność pozostawiała wiele do życzenia. Naprawy tunelu były powtarzane przez wiele kolejnych lat.
O konieczności budowy przystanku kolejowego - po południowej stronie wlotu do tunelu - pisał  Kurjer Warszawski 28 maja 18911:
"W tych dniach zjechała do tunelu pod Miechowem na drodze iwangrodzkiej komisja, złożona z kilku inżenierów, a wyznaczona do zbadania przyczyn powodujących psucie tunelu. Po trzechdniowych szczegółowych badaniach stanu tunelu, komisja przyszła do przekonania, że przejazd przez tunel nie przedstawia żadnego niebezpieczeństwa dla podróżnych i jest bardzo dobrze i starannie zbudowany.

Odpadanie kawałków cegły ze sklepienia na przestrzeni około 15-tu sążni (cały tunel ma długości 360 sążni) spowodowane było dopływem do sklepienia wody źródlanej, zawierającej w rozpuszczeniu kwas węglany. Woda ta po przejściu przez warstwę kilkunastu sążniowej grubości skały marglowej, w której zbudowano tunel, zawiera w sobie kwaśny węglan wapna, wchodząc zaś w cegłę sklepienia przy dostępie powietrza, wydziela z siebie obojętny węglan wapna. Węglan ten krystalizuje się na zimnie jak szpat wapienny, rozsadza cegłę i staje się przyczyną jej odpadania kawałkami. Środki zaradcze przeciw temu mają być niebawem przedsięwzięte, a ma być mianowicie zdrenowana cała powierzchnia góry tunelowej dla zabrania wód atmosferycznych i mają być wybudowane podziemne galerje, przecinające dopływ wód źródlanych do tunelu.

Dla ułatwienia zaś dokonania tych robót, ma być urządzony przy tunelu przystanek kolejowy.
"
Kilka dni później Kurjer Warszawski (19 czerwca 1891) donosił o rozporządzenie zarządu kolei dąbrowskiej, co do otwarcia na wiorście 208 obok tunelu miechowskiego stacji telegraficznej "Przysieka"2:
"Na wniosek komisji rewidującej tunel miechowski przedsięwzięte zostały roboty restauracyjne. D. 15-go b.m. wyszło rozporządzenie zarządu kolei dąbrowskiej, co do otwarcia na wiorście 208 obok tunelu miechowskiego stacji telegraficznej "Przysieka". Na stacji tej od d. 19-go b.m. zatrzymywać się mają wszystkie pociągi dla odebrania depesz drogowych. Żaden też pociąg nie może wyruszyć ze st. Miechów i st. Sędziszew bez uprzedniego upoważnienia stacji "Przysieka".

Stacji oddanym został do rozporządzania parowóz, którego zadaniem będzie dowożenie materjałów do miejsc, w których przedsiębrane są roboty około naprawy tunelu. Wszelkie roboty załatwiane będą pomiędzy godziną 6 i 45 m. wieczorem, t.j. po przejściu pociągu nr. 1, a godziną 5-tą 15 m. rano, t.j. przed nadciągnięciem pociągu nr. 15.  Oprócz tego zadaniem parowozu będzie przeprowadzenie rewizji tunelu przed przejazdem pociągów.

W dalszym ciągu rozporządzenie określa środki ostrożności, mające na celu zabezpieczenie od wypadków w tunelu, z powodu odbywających się tam robót. Tunel otrzyma nadzwyczaj jasne oświetlenie, dające maszynistom możność orjentowania się. Szybkość jazdy przy przejściu tunelu zredukowaną została do 6 wiorst na godzinę.
"
Przystanek za tunelem funkcjonował do czasu wybuchu Wielkiej Wojny. W 1914 roku doszło na przystanku do katastrofy kolejowej, o której można było przeczytać w Słowie Polskim z 22 grudnia 1914 r.3:
"Po porażce wojsk austriackich i niemieckich pod Iwangrodem i Warszawą, gdy wojska te zmuszone były cofnąć się pośpiesznie aż do swych dotychczasowych granic, niszcząc za sobą wszystkie linie, urządzenia i gmachy kolejowe, by utrudnić pościg armii rosyjskiej, na zburzenie skazano, między innemi, obydwa wielkie tunele kolejowe na linii Iwangrodzko-Dąbrowskiej pod Miechowem. W tym celu sprowadzono większy oddział saperów, którzy, poczyniwszy odpowiednie roboty wiertnicze, mieli założyć nowe naboje pyroksylinowe i następnie spowodować wybuch przy pomocy prądu elektrycznego.

Na przystanku za tunelem stał specjalny pociąg z pyroksyliną, potrzebną do robót niszczycielsko-górniczych.

Gdy wszystko już było przygotowane do wybuchu, od strony Kielc nadszedł ostatni pociąg niemiecki, wiozący około 600 żołnierzy i amunicję. Otrzymawszy rozkaz szybkiego przejechania tunelu, bo czas naglił, prowadzący pociąg całą siłą pary przebył tunel i wjechał na przystanek, nie zauważywszy tego, że zwrotnica nastawiona była właśnie na tor, na którym stał pociąg z pyroksyliną. Nastąpiło zderzenie, a potem wybuch straszny. Parowozy i wagony zamieniły się w drzazgi, a ciała ludzkie, poszarpane na strzępki, rozprysły się dookoła. Trzy tylko ostatnie wagony z pociągu, wiozącego żołnierzy, oderwane jakoś od pociągu i siłą prądu odepchnięte w tył, chociaż uszkodzone mocno, ocalały.

Katastrofa miała skutek taki, że tunele które miały być zrujnowane doszczętnie, uległy tylko stosunkowo niewielkim uszkodzeniom, dającym się naprawić.
"
Wielka przemiana na przystanku Tunel związana była z budową najkrótszego połączenia kolejowego pomiędzy Warszawą, a Krakowem. W 1934 roku zostały oddane do użytku dwie linie kolejowe: Warszawa - Radom oraz Kraków - Tunel, które skróciły o 46 kilometrów kolejową trasę pomiędzy najważniejszymi miastami w Polsce. W ten sposób Tunel stał się stacją węzłową.

Tak o budowie linii kolejowej Kraków - Tunel pisał Kurjer Zachodni Iskra w dniu 20 sierpnia 19344:
"Z początkiem grudnia zostanie uru­chomiana i oddana do użytku nowa linja kolejowa Kraków - Miechów, stanowiąca skrócenie linji Kraków - Warszawa. Prace koło budowy jej szybko postępują naprzód. Po wykończeniu nasypu, przekopów, całego szeregu mostów i przepustów, obecnie kończy się układanie torów. Obecnie jest ułożonych już 28 km. toru od stacji krakowskiej począwszy.

Na linji Kraków - Miechów powstało nowych 5 stacyj, a budynki stacyjne i dworce kolejowe już stoją. Są to od Krakowa poczynając następujące stacje: Sudoł, Łuczyce, Słomniki, Miechów i Tunel. Ta ostatnia stacja stanowi węzeł kolejowy, gdzie nowa linja łączy się ze starym szlakiem Strzemieszyce - Kielce. Prace obecne postępują najprzód szybko, gdyż na przestrzeni 20 km. kursują już pociągi towarowe, dowożące podsypkę, balast kamienny i inne potrzebne do budowy materjały budowlane.

Połączenie linji Kraków - Miechów z linją Dęblin - Strzemieszyce nastąpi już prawdopodobnie z końcem września.
"
Nowo wybudowana linia kolejowa P.K.P. Kraków - Tunel została otwarta z dniem 25 listopada 1934 r. Informację o tym wydarzeniu można znaleźć w rozporządzeniu, opublikowanym w Dzienniku Taryf i Zarządzeń Kolejowych (organ urzędowy Ministerstwa Komunikacji) R.7, nr 79 poz. 595 (21 listopada 1934).  Stacja została otwarta na terenie zarządzanym przez DOKP Radom. Po uruchomieniu nowej linii kolejowej obowiązywał na niej, zgodnie z przywołanym powyżej rozporządzeniem, ruch osobowy, bagażowy i ekspresowy dla wszelkich przejazdów i przewozów, ruch towarowy tylko dla przewozu przesyłek między stacjami tej linii oraz dla przewozu między stacjami tej linii, a pozostałymi stacjami kolejowymi. Na torach nowej linii obowiązywał nacisk osi 17,000 kg.

Tak o nowej linii i stacji Tunel pisał Expres Zagłębia5
"W Miechowie jednak nie kończy się jeszcze nowa trasa, biegnie ona dalej, a właściwie wspina się na 110 metrów wysokości, na odcinku 10 kilometrowym, dążąc do połączenia z linją Strzemieszyce - Dęblin przy słynnym na tej linji tunelu.

W miejscu połączenia się dwóch linij Kraków - Miechów i Strzemieszyce - Dęblin urządzono pięknie położoną stację Tunel, po uprzedniem skasowaniu istniejącego tam przystanku kolejowego. Odcinek Miechów - Tunel to najbardziej malowniczy o charakterze podgórskim zakątek nowej trasy
".
Wykaz odległości taryfowych ze stacji Tunel - odcinki węzłowe 444, 547, 547a (stan na 25 listopada 1934 r - zgodnie z rozporządzeniem MK z 21 listopada 1934):

Kilka lat po otwarciu linii kolejowej Kraków - Tunel miało miejsce wstrzymanie ruchu pociągów, które trwało kilka dni. Spowodowane to było podmyciem toru pomiędzy stacjami Słomniki - Tunel. Przerwa trwała pomiędzy 22, a 24 maja 1937 roku.  W sprawie wstrzymania ogólnego ruchu pociągów pomiędzy stacjami Słomniki - Tunel ukazało się obwieszczenie, które zostało opublikowane w Dzienniku Taryf i Zarządzeń Kolejowych R.10, nr 23 (4 czerwca 1937).

W okresie II Wojny Światowej zarząd nad stacją sprawowała Generalna Dyrekcja Kolei Wschodniej. Po zakończeniu wojny zarząd nad stacją powrócił do P.K.P. 

Rozkład jazdy według stanu w dniu 10 lipca 1941 Warszawa - Jędrzejów - (Katowice) Kraków6

Urzędowy Kieszonkowy Rozkład Jazdy dla Generalnego Gubernatorstwa. 19447

Urzędowy Kieszonkowy Rozkład Jazdy dla Generalnego Gubernatorstwa. 19447

Odnalezienie zdjęć przystanku kolejowego i stacji kolejowej Tunel z okresu do 1945 roku okazało się niemożliwe. Trudno też przesądzić, czy takie zdjęcia istnieją. Zdjęcia stacji Tunel, które można tutaj zobaczyć zostały wykonane w czerwcu 2018 roku. Czy współczesne fotografie oddają klimat tego miejsca sprzed dziesiątek lat? Nie pozostaje nam nic innego, jak włączyć swoją wyobraźnię ...

________________
1. Kurjer Warszawski. R.71, nr 145 (28 maja 1891). Źródło: Biblioteka Jagiellońska [domena publiczna]. Dostępny w Internecie https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/768982/edition/730777. Dostęp: 1.05.2021.
2. Kurjer Warszawski : dodatek poranny. R.71, nr 167 (19 czerwca 1891). Źródło: Biblioteka Jagiellońska [domena publiczna]. Dostępny w Internecie w https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/769018/edition/730813. Dostęp: 1.05.2021.
3. Słowo Polskie (wydanie popołudniowe) nr 577, wtorek (9) 22 grudnia 1914. Źródło: Biblioteka Jagiellońska [domena publiczna]. Dostępny w Internecie https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/211134/edition/199838/content. Dostęp: 1.05.2021.
4. Kurjer Zachodni Iskra. R.25, 1934, nr 227 z 1934.08.20. Źródło: Biblioteka Jagiellońska [domena publiczna]. Dostępny w Internecie https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/840000/edition/809093/content. Dostęp: 1.05.2021.
5. Expres Zagłębia: jedyny organ demokratyczny niezależny woj. kieleckiego. R.9, nr 326 (27 listopada 1934). Źródło: Biblioteka Jagiellońska [domena publiczna]. Dostępny w Internecie https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/552382/edition/525744/content. Dostęp: 1.05.2021.
6. Rozkład jazdy według stanu w dniu 10 lipca 1941 Warszawa - Jędrzejów - (Katowice) Kraków. Nowy Czas. R.3, nr 83 (18 lipca 1941). Źródło: Biblioteka Jagiellońska [domena publiczna]. Dostępny w Internecie https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/672620/edition/636519/content. Dostęp: 1.05.2021.
7. Amtlicher Taschenfahrplan für das Generalgouvernement - Urzędowy Kieszonkowy Rozkład Jazdy dla Generalnego Gubernatorstwa. 1944, nr 1 (3 Juli). Tab. 531 i 146e. Źródło: Biblioteka Jagiellońska [domena publiczna]. Dostępny w Internecie https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/561802/edition/534666. Dostęp: 1.05.2021.

 | zdjęcia z 6 czerwca 2018 roku |

____________________
Znajdziesz też w magazynie TOROWY 02/2022 

0 komentarze

Zapraszam do komentowania wpisów na blogu

:) :-) :)) =)) :( :-( :(( :d :-d @-) :p :o :>) (o) [-( :-? (p) :-s (m) 8-) :-t :-b b-( :-# =p~ :-$ (b) (f) x-) (k) (h) (c) cheer

Kolejowe Znaki

Obserwatorzy

 
Posts RSSComments RSSBack to top
© 2013 - Kolejowe Kielce ∙ Designed by BlogThietKe
Released under Creative Commons 3.0 CC BY-NC 3.0